Chroberz
Najstarsza rezydencja w Chrobrzu, należąca do księcia, znajdowała się na terenie grodziska, którego ślady zachowały się na wzgórzu zwanym Zamczysko.
Wstępne badania archeologiczne i analiza źródeł pisanych potwierdzają, że była tu siedziba książęcego dworu, prawdopodobnie wykorzystywana tylko okazjonalnie, podczas pobytu księcia na Ponidziu.
Pierwotny chroberski pałac zbudowany został przez Stanisława Tarnowskiego około roku 1550.
Niedługo potem, w roku 1582, dobra te zakupił biskup Piotr Myszkowski. Myszkowscy „panowali” tutaj przez półtora stulecia. W wieku XVIII, a ściśle w roku 1727, Chroberz przeszedł we władanie rodu Wielopolskich. Wielopolscy swą główną siedzibę mieli w Książu. Dopiero margrabia Aleksander Wielopolski – postać w polskiej historii zapisana dość kontrowersyjnie – postanowił przenieść ją do Chrobrza.
Opracowanie projektu pałacu Wielopolski powierzył Henrykowi Marconiemu.
Dzięki zachowanej korespondencji margrabiego z Marconim można niemal dokładnie prześledzić proces powstawania projektu.
Pałac zbudowany został w roku 1850. Pięknie położony nad Nidą, otoczony naturalnym parkiem, chroberski pałac jest budowlą późnoklasycystyczną. Pałac jest piętrowy, całkowicie podpiwniczony. Ma plan prostokąta z ryzalitami na osi i po bokach. Jego frontowa elewacja, jedenastoosiowa, zwrócona jest na południe. Boczne ryzality tej elewacji zdobią zdwojone pilastry.
Ryzalit środkowy – poprzedzony gankiem – zamiast pilastrów ma kolumny, a wieńczy go attyka z czterema posągami, wyrzeźbionymi przez A. Pruszyńskiego.
Układ wnętrz pałacu jest dwutraktowy.
Na głównej osi znajduje się hall, a za nim sala balowa. Kto oglądał film „Przedwiośnie” mógł podziwiać tę salę występującą „w roli” opisanej przez Żeromskiego sali balowej pałacu w Odolanach. W zachodnim skrzydle parteru znajdowała się biblioteka, a przy nie gabinet margrabiego. Całe piętro przeznaczone było na cele mieszkalne.
Sale parteru nakrywają sklepienia kolebkowe i zwierciadlane. Sala balowa ma strop kasetonowy.
Z zachowanych inwentarzy można się dowiedzieć jak wyglądały pałacowe wnętrza zaraz po ich wykonaniu.
Piece i kominki przeniesiono tutaj z Książa. Salę balową oświetlały żyrandole sprowadzone z samego Paryża. Ściany pałacu zdobiły obrazy – w tym galeria portretów rodzinnych, dziś znajdujących się w zbiorach Muzeum Narodowego w Kielcach.
Na parterze, we wschodnim skrzydle mieściła się sala myśliwska, kaplica, jadalnia i kredens. Kaplica ma plan koła, a w jej ścianach wykonane są arkadowe wnęki.
Wielopolscy byli właścicielami pałacu aż do czasu powstania Polski Ludowej.
Ostatnio pałac był w posiadaniu Zespołu Szkół Rolniczo – Hodowlanych. Dzięki pracom konserwatorskim dziś jest on w niezłym stanie. W latach 70. wyremontowano dach i wzmocniono konstrukcję budowli, w latach 80. prowadzono prace w pałacowych wnętrzach. Nieco zaniedbano park otaczający pałac. Konieczne są tu prace rewaloryzacyjne, które przywróciłyby mu zagubioną kompozycję i charakter. Kiedyś rosły tu egzotyczne drzewa – dziś zachowały się z tych czasów miłorzęby i klonolistny platan.
Tekst: Roman Mirowski,
Źródło: Roman Mirowski, Świętokrzyski album, Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków w Warszawie – Regionalny Ośrodek w Kielcach / Mediateka. 2004.
Jeśli masz ochotę na wirtualną małą czarną, to zamawiając ją będzie nam niezmiernie miło, a Ty docenisz nasz trud włożony w prowadzenie bloga.
A jeśli podobał Ci się ten wpis, to zapraszamy do wsparcia naszego bloga poprzez polubienie naszego facebooka. Będzie to dla nas sygnał, iż wykonujemy dobrą i wartościową pracę🙂
A.D.2022