Rudy

Klasztor Cystersów

Klasztory cysterskie zakładano przeważnie z dala od ludzkich osiedli, na nizinnych, obfitujących w wodę terenach leśnych. Bogate zaopatrzenie w wodę było warunkiem koniecznym do prowadzenia efektywnej, samowystarczalnej gospodarki. Na wzór założenia klasztoru w Citaux, obok czworoboku obejmującego kościół i właściwe zabudowania klasztorne, budowano obiekty gospodarcze i inne budynki, odpowiednio do potrzeb i uwarunkowań terenowych. Płynąca i stojąca woda była nieodłącznym atrybutem owych założeń. Systemy kanałów, młynówek i stawów pozwalały nie tylko na zaopatrzenie w wodę mieszkańców klasztoru, lecz przede wszystkim służyły celom gospodarczym i przemysłowym; hodowlom rybnym, młynom, tartakom, czy kuźniom.

Dla cystersów woda również miała znaczenie symboliczne.

Na Górny Śląsk cystersi przybywają w połowie XIII wieku z Jędrzejowa. Dzięki fundacji księcia Władysława Opolskiego klasztor zlokalizowano w Rudach przy skrzyżowaniu głównych traktów, na terenach o walorach przyrodniczych oraz bogatych w złoża kopalne. Zatem w 2 połowie XIII wieku powstaje murowany wczesnogotycki kościół. W latach 1680 – 1790 dokonano przebudowy i rozbudowy kościoła w duchu tym razem baroku, a w roku 1730 dobudowano pałac opacki.

Różnorodna działalność gospodarcza opactwa cysterskiego obejmująca gospodarkę rolną, czyli ogrodnictwo, sadownictwo i hodowlę ryb i bydła, leśnictwo, bartnictwo, łowiectwo, oraz działalność przemysłową – kopalnictwo rud żelaza, wypalanie węgla drzewnego, hutnictwo i przetwórstwo stali i miedzi, produkcja szkła, czyni z cystersów prekursorów uprzemysłowienia tej części Górnego Śląska.

Nie mniej znacząca była działalność duchowa i edukacyjna klasztoru. Prowadzone przez zakon gimnazjum i studium filozoficzno-teologiczne było jedyną tego rodzaju uczelnią na Górnym Śląsku, gdzie nauki udzielano bezpłatnie. W roku 1810 następuje kasata klasztoru na mocy edyktu króla pruskiego. W 1820 roku Rudy przeszły na własność księcia raciborskiego i rozpoczęto przebudowę klasztoru i pałacu opackiego na siedzibę magnacką.

W 1945 roku pałac i kościół zostały spalone przez stacjonujące tutaj Wojska Radzieckie. W latach 1947 – 1950 odbudowano kościół, natomiast park pozbawiony właściwej opieki ogrodniczej stracił swój charakter.

Kompleks w 1998 roku w stanie zdewastowanym został oddany Kościołowi i jest obecnie własnością Diecezji Gliwickiej.

Zajrzyjmy do środka.

Ogrody klasztorne przekształcono na park w stylu angielskim z osiami widokowymi i wielkim salonem parkowym. Wtedy też powstała zasadnicza sieć alejek parkowych i układu wodnego. Charakterystyczne dla kompozycji parku są polany widokowe, okazy starych drzew i krzewów. Do dziś zachowały się między innymi; magnolia drzewiasta, różanecznik katawbijski, platan klonolistny, skrzydłorzech kaukazki, jeżyna wonna, żywotnik zachodni.

I na koniec tegoż wpisu do parku chcemy Was właśnie zaprosić. A że wszystkie parki chyba jesienią wyglądają najładniej, tak też w tych jesiennych okolicznościach przyrody pospacerujmy sobie wspólnie 🙂 🙂 🙂