SŁAWKÓW
Na prawym brzegu Białej Przemszy, na pograniczu województwa śląskiego i małopolskiego, na tak zwanej Wyżynie Śląskiej w obrębie Zagłębia Dąbrowskiego i historycznej Małopolski leży wyjątkowo zielone miasto co Sławków się zwie.
Okres jego powstania datuje się na okolice VIII-IX wieku, co oznacza że swoje lata ma. Nazwa miasta prawdopodobnie pochodzi od legendarnego rycerza o imieniu Sławko, który miał być założycielem osady, dającej początek temu wspaniałemu miastu.
Zapraszamy na spacerek po Sławkowie.
W miasteczku idealnie zachował się średniowieczny układ architektoniczny.
Budynki z podcieniami wokół rynku są wsparte na kolumnach, w okolicy znajduje się mnóstwo kapliczek, a pośrodku tego wszystkiego góruje ratusz.
Zacznijmy od ratusza – to ogromny XVIII-wieczny budynek. Na elewacji po obu stronach wejścia znaleźć można tablice upamiętniające ważne wydarzenia historyczne, między innymi powstanie Republiki Sławkowskiej.
Rynek i krótka historia w tle
Sławków odkąd tylko powstał, szybko się rozwijał dzięki bogatym ówcześnie złożom ołowiu i srebra, co w naturalny sposób przyciągało nowych mieszkańców. Niestety po burzliwym rozkwicie nastąpił jego upadek, spowodowany głównie przez najazdy oraz pożar w 1498, który zniszczył praktycznie cały Sławków.
Na przestrzeni kilkudziesięciu lat, miasto utraciło wszystko, łącznie z prawami miejskimi. Odzyskało je dopiero w 1958 roku.
Austeria
Budynek karczmy pochodzi z 1701 roku XVIII wieku, ale już fundamenty mogą mieć niemal 800 lat. Obiekt jest ważnym elementem Szlaku Architektury Drewnianej województwa śląskiego. Obecnie w środku mieści się restauracja, która serwuje kuchnię polską.
Słowo Austeria oznaczało niegdyś bardzo dobrze prosperującą i – jak na dawne czasy – wyjątkowo luksusową restaurację, w której posilić się mogli jedynie najzamożniejsi goście. Podobno jedzenie jest wyśmienite, a ceny nie odstraszają. Tego jednak nie możemy potwierdzić, gdyż trafiliśmy na nieczynną karczmę.
Kościół św. Mikołaja
Dziejami sięga XIII wieku i reprezentuje styl barokowy oraz gotycki. Co ciekawe, fundamenty kościoła przecinają wczesnośredniowieczne groby z XII i XIII wieku.
Wewnątrz świątynia kryje barokowe ołtarze, natomiast prezbiterium nie jest dostępne dla turystów. Obok kościoła znajduje się zabytkowa plebania z XVIII wieku.
W mieście znajduje się również kilka zabytkowych kaplic.
Odkrycia archeologiczne świadczą o istnieniu na terenach dzisiejszego Sławkowa przedchrześcijańskiej osady w VIII wieku.
Prawdopodobnie w pierwszej połowie XIII wieku miejscowość nabyła prawa miejskie, jednak oryginalne dokumenty z dokładną datą zaginęły, dlatego dziś za powstanie miasta uznaje się rok 1286.
Te budynki raczej nie pochodzą z tego okresu, ale widać, że młodością to one już nie pachną…
Przez wieki Sławków poprzez znajdujące się tutaj złoża srebra i ołowiu bardzo prężnie się rozwijał.
Rozwój wspomagała również doskonała lokalizacja miejscowości na dużym szlaku handlowym łączącym Kraków z Wrocławiem. Niestety – wiek XIV i XV to duże zniszczenia w czasie najazdów i pożarów. Miasto podniosło się dopiero pod koniec XVIII wieku, kiedy to rozpoczęła się przemysłowa produkcja włókiennicza.
Ruiny zamku biskupów
No cóż… niewiele z zamku się ostało. Ale, że zamek biskupów krakowskich jest jednym z najstarszych murowanych założeń obronnych w południowej Polsce, to jego pozostałości pozostają bardzo cenne.
Zbudował go biskup Paweł z Przemankowa w XIII wieku. A w kolejnym, XIV stuleciu przebudował go biskup krakowski Jan Muskata.
Obecnie ruiny zamku są ogólnodostępne, z małą bo małą, ale zawsze – platformą widokową.
Można by powiedzieć, że to na tyle…
Ale w Sławkowie jest jeszcze bardzo ciekawa nekropolia, a mianowicie cmentarz żydowski, który jest teraz naszym celem. Lecz nim tam dojedziemy musimy dojść do samochodu. Do samochodu rzecz jasna kierujemy się jak najbardziej okrężną drogą, by zobaczyć to, czego jeszcze nie zdążyliśmy zauważyć. A kilka ciekawych kadrów mogłoby nam umknąć…
Cmentarz żydowski
Sławków leży na pograniczu województwa śląskiego i małopolskiego, a zarazem na pograniczu Polski, Czech i Słowacji i być może dlatego cmentarz żydowski, jaki zachował się w Sławkowie, różni się od kirkutów, jakie można spotkać w innych miejscach.
Jest malowniczo położony, zadbany, postawiono na nim zarówno tradycyjne macewy, jak i pomniki z bogatą ornamentacją i z różnych materiałów oraz z inskrypcjami także w języku polskim. Wejścia na cmentarz pilnuje metalowa brama z napisem „Cmentarz żydowski gmin Sławkowa i Strzemieszyc w roku 1966 odnowił Daniel Landsmann”.
Sławków był miastem biskupim i do roku 1790 Żydzi nie mogli się w nim osiedlać.
Osadnictwo żydowskie rozpoczęło się w Sławkowie wraz z początkiem XIX wieku. Kiedy w roku 1862 dekret carski zrównał w prawach ludność chrześcijańską i żydowską, Żydzi sławkowscy zaczęli rozwijać się na szerszą skalę, trudniąc się handlem, rzemiosłem, zakładając w Sławkowie fabryczkę drutu i tartak. Społeczność żydowska osiągnęła tu w r. 1890 liczbę ok. 250 osób. Żydzi zorganizowali się w gminę (1904), powołali lokalny samorząd, zbudowali bóżnicę i rytualną łaźnię, szkołę talmudyczną, a w r. 1907 – cmentarz z domem przedpogrzebowym, leżący nieco za miastem, przy drodze do wioski Krzykawka.
W latach 30 tych gmina sławkowska liczyła ogółem ok. 500 osób, dysponowała biblioteką, kasą zapomogowo-pożyczkową, działał tu Związek Robotników Żydowskich.
Koniec tej społeczności przyniósł wrzesień 1939 r. Wycofujące się wojsko polskie wysadziło most na rzece Biała Przemsza, a szukający ucieczki Żydzi 6 września 1939 r. zostali w tym miejscu wystrzelani przez nacierających Niemców. W samym Sławkowie utworzono w r. 1941 getto, a wraz z jego likwidacją w roku 1942 historia Żydów sławkowskich skończyła się.
Jeśli masz ochotę na wirtualną małą czarną, to zamawiając ją będzie nam niezmiernie miło, a Ty docenisz nasz trud włożony w prowadzenie bloga.
A jeśli podobał Ci się ten wpis, to zapraszamy do wsparcia naszego bloga poprzez polubienie naszego facebooka. Będzie to dla nas sygnał, iż wykonujemy dobrą i wartościową pracę🙂
A.D.2022