Ziębice
Wśród malowniczych pagórków Wysoczyzny Ziębickiej na południowym wschodzie Dolnego Śląska ulokowały się Ziębice
Ta dawna stolica piastowskiego Księstwa Ziębickiego zachowała oryginalny średniowieczny układ urbanistyczny a do dnia dzisiejszego zachowały się również fragmenty fortyfikacji oraz jedna z bram miejskich – Brama Paczkowska.
Baszta jest niewątpliwie najciekawszym zachowanym fragmentem średniowiecznych fortyfikacji i śmiało można powiedzieć, że to symbol miasta. Pochodzi ona z 1324 roku, a obecny swój kształt uzyskała w roku 1491. Wtedy panowała tutaj książęca dynastia Podiebradów, która mocno rozwinęła miasto.
I właśnie od Bramy Paczkowskiej zaczniemy zwiedzanie tego mało znanego miasta.
Zapraszamy do galerii.
W centrum miasta znajduje się duży plac rynkowy z kamieniczkami i uliczkami o zwartej zabudowie
Pośrodku Rynku stoi ratusz, który obecną formę przyjął ponad 100 lat temu, natomiast z wcześniejszego ratusza pozostała jedynie renesansowa wieża pamiętająca rok 1561. Stylowy eklektyzm to cecha charakterystyczna dla budynek ratusza.
Obecnie we wnętrzach mieści się muzeum regionalne gromadzące przede wszystkim rozmaite sprzęty gospodarstwa domowego oraz Urząd Stanu Cywilnego. Natomiast z wieży ratusza prawdopodobnie rozciągają się ładne widoki na miasto i okolice. Przy okazji można zajrzeć do wnętrza wieżowego zegara, odmierzającego w Ziębicach czas od 1890 roku.
I wszystko zapewne się zgadza oprócz tego, że nie mieliśmy możliwości wejścia i sprawdzenia wnętrz ratusza, gdyż nasza niedzielna wycieczka do Ziębic chyba nie była zaanonsowana i ratusz był zamknięty. A na wieżę by człek poszedł, heh…
Tymczasem Ratusz w całej swej okazałości. Nie ominęliśmy detali ma się rozumieć.
Piękny ziębicki Rynek pochodzi z czasów średniowiecza
Na rynku nie tylko możemy zrobić zakupy, czy zjeść smaczny posiłek, ale można przysiąść na rynkowych ławeczkach i podziwiając wspaniałą architekturę tego miejsca chłonąć czasy średniowiecza.
Tu też znajdziesz kolejny cysterski ślad na ziemi ziębickiej – miejski dwór opatów cysterskich z Henrykowa, czyli kamienicę w Rynku pod numerem 31. To jeden z najstarszych budynków przy ziębickim Rynku, pierwotnie kamienica mieszczańska, odkupiona w 1656 roku przez cystersów, która została przebudowana na miejską rezydencję opacką. Nad wejściem do budynku znajduje się herb opactwa henrykowskiego. Warto też zwrócić uwagę na kamienice pod numerami 7 i 42 z pięknymi barokowymi szczytami. Pozostałe domy mieszczące się przy Rynku pochodzą głównie z XIX wieku, często mają jednak starsze podziemia i partery z reliktami pochodzącymi jeszcze z czasów średniowiecza albo okresu renesansu. Z większego rynkowego placu zwanego Dużym Rynkiem, widać położony nieopodal, ogromny gotycki kościół parafialny pw. św. Jerzego i NMP.
Czas zgłębić nieco historii
W wiekach średnich miasto przeżywało rozkwit pod panowaniem władców piastowskich. Bolko III Świdnicko Jaworski zadbał o mury miejskie (1301), zaś Bolko II Ziębicki był pierwszym władcą samodzielnego księstwa ziębickiego istniejącego w latach 1322 – 1428. To pokaźne dość księstwo obejmowało: Wiązów, Kąty, Strzelin, Dzierżoniów, Ząbkowice, Srebrną Górę, Złoty Stok, Paczków oraz bogate klasztory cysterskie w Henrykowie i Kamieńcu. Ziębice liczyły w owym czasie ok. 5 tysięcy mieszkańców i były piątym co do wielkości miastem Śląska po Wrocławiu, Legnicy, Lwówku i Świdnicy.
W tym czasie nadany został też kształt zabudowy miejskiej ze średniowiecznym rynkiem zwartym szachownicowym układem ulic i widocznymi do dziś murami obronnymi.
Trochę rynkowych detali
W latach 1336 – 1742 księstwo ziębickie wraz z całym Śląskiem stanowiło lenno korony czeskiej
Pod koniec XIII wieku książę świdnicko-jaworski Bolko I Surowy wybudował w Ziębicach zamek, który następnie stał się rezydencją książęcą. Zamek jednak nie przetrwał do naszych czasów, natomiast pod panowaniem czeskim połączono ponownie Ziębice z Ząbkowicami i Kłodzkiem, tworząc nowe księstwo pod rządami czeskiej dynastii Podiebradów. Kolejne trudne czasy nastały dla Ziębic od 1740 roku w okresie tzw. Wojen śląskich. Pozostające dotąd w monarchii Habsburgów miasto po raz kolejny zmieniło przynależność państwową i znalazło się w Królestwie Pruskim.
W 1945 roku miasto przyłączono do Polski.
Dawny kościół protestancki
W mieście znajduje się budynek dawnej świątyni protestanckiej. Ta budowla powstała w latach 1796-1797 według projektu von Gneisenaua z Brzegu. Budynek powstał na fundamentach małego zameczku książęcego z XV wieku. Wnętrze pierwotnie posiadało dwie kondygnacje oraz empory wzniesione na planie elipsy, ale po zniszczeniach wojennych z 1945 roku, w latach 1968-1969 zostało przebudowane dla celów oświatowych – obecnie znajduje się w niej hala sportowa.
Kościół parafialny św. Jerzego i NMP
Dzisiejsze sanktuarium Męki Pańskiej i bazylika mniejsza, to największy i najstarszy z ziębickich kościołów, a jednocześnie najstarsza z zachowanych ziębickich budowli. Kościół był świadkiem burzliwych dziejów miasta od jego lokacji, znajdziemy tu także ślady książęcej przeszłości Ziębic. Świątynię wzniesiono w 1 połowie XIII wieku, później była ona wielokrotnie rozbudowywana i przebudowywana. Ostatnia wielka przebudowa kościoła miała miejsce w 1900 roku, kiedy dokonano jego regotyzacji. Dziś to imponująca gotycka budowla i niezwykle rzadki przykład połączenia dwunawowej hali z trójnawową bazyliką w prezbiterium. Najstarszą częścią kościoła, pochodzącą jeszcze z XIII wieku, jest północna nawa hali z pięknym późnoromańskim lub, jak uważają niektórzy badacze, wczesnogotyckim portalem, na wzór którego w 1900 r. wykonano bliźniaczy, prowadzący do nawy południowej. Prezbiterium od strony wschodniej powstało już w wieku XIV i XV, a najnowszą cześć kościoła stanowi jego wolnostojąca kamienna wieża z XV wieku.
Boczne kaplice, mariacką i św. Jerzego, poświęcono patronom kościoła
W kaplicy mariackiej warto zwrócić uwagę na freski. Znajdują się tu też akcenty książęce. W kaplicy południowej św. Jerzego znajduje się tzw. empora książęca, przeznaczona niegdyś dla księcia i jego najbliższego otoczenia. Z kolei na północnej ścianie prezbiterium możemy oglądać piękne i niezwykle rzadkie drewniane epitafium księcia ziębickiego i oleśnickiego oraz hrabiego kłodzkiego Karola I Podiebradowicza z około 1542 roku. Przedstawiono na nim księcia i jego rodzinę: małżonki oraz dwanaścioro dzieci, klęczącego u stóp Chrystusa na Górze Oliwnej, a na dalszym planie krewnych księcia. Niezwykłe wrażenie robi ogromny barokowy ołtarz główny z 1703 roku, który trafił tu z pobliskiego Barda w 1716 roku. Górny obraz ołtarzowy „Koncert Anielski” to dzieło słynnego Michaela Willmanna. Wielkie wrażenie robią także ogromne stacje Drogi Krzyżowej namalowane niezwykle realistycznie na początku XX w. przez Eduarda Kaempfera.
Warto w skupieniu zwiedzić wnętrze tej potężnej świątyni, aby pooglądać także inne, liczne i zasługujące na uwagę elementy jej wyposażenia, wśród nich: ołtarze boczne średniowieczne i barokowe, kamienną ambonę z 1595 r. stanowiącą przykład najwyższego kunsztu rzeźbiarskiego tej epoki na Śląsku, epitafia mieszczan i okolicznej szlachty pochodzące głównie z XVI i początku XVII wieku, gotyckie sakramentarium, czy liczne figury, które powstawały od czasów średniowiecza, przez epokę baroku, aż do początku XX wieku, a także gotycki krucyfiks zawieszony po zachodniej stronie kościoła (pod organami).
Na zewnątrz, przy północnej ścianie kościoła, obok kamiennej dzwonnicy stoi jedna z najstarszych na Śląsku kolumna maryjna, ustawiona tu w 1686 roku. U stóp wieży w latach 30tych XX wieku umieszczono grupę rzeźb – Golgotę, a pod nią zachowane do dziś tablice z nazwiskami mieszkańców miasta poległych w walkach I wojny światowej.
Najstarsza szkoła w Ziębicach, a dziś budynek mieszkalny
To też dawna siedziba szkoły parafialnej, będąca jednym z najstarszych budynków w mieście. Znajduje się przed kościołem, a pochodzi z XVI wieku.
Mały park, wielkie możliwości
Park jest wspaniałym przykładem wczesnej rekultywacji terenów poprzemysłowych. Pod koniec XIX wieku zakończono tu wydobycie gliny dla miejscowych zakładów ceramicznych. Staraniem ówczesnego Towarzystwa Upiększania Miasta oraz dzięki podarowaniu miastu gruntów przez rodzinę Schottländerów, założono na tym obszarze urokliwy park, którego malownicze alejki wiją się wśród niewielkich wzgórz.
Dlatego gdy już zwiedzisz to średniowieczne miasto, warto zajrzeć do miejskiego parku, tym bardziej, że różnica wysokości między wejściem do parku a górną trasą Góry Piaskowej wynosi 48,4 m. Ta różnica z kolei spowodowana jest obecnością zbiornika wysokiego ciśnienia połączonego ze stawem w dolnej części parku.
Spacerując przez park, z pewnością zauważysz znaczne różnice w krajobrazie parku. Jedna część ma charakter krajobrazowy, a druga typowo leśny. Znajdziesz tu wiele gatunków drzew, w tym buki, lipy, sosny, świerki, jawory, a także liczne drzewa ozdobne oraz bogate siedliska z olszą, topolą, czeremchą, wierzbą oraz jesionem.
Park nosi imię Stanisława Firleja – Ziębiczanina, społecznika, w latach 1962–79 dyrektora Zakładów Maszyn Ceramicznych i Kamionki.
Warto chwilę dłużej zatrzymać się także przy wieży ciśnień oraz zamku wodnym
W latach 1903–1905 na wzgórzu parkowym wybudowano wieżę ciśnień ziębickich wodociągów. Wzniesiony w eklektycznym stylu obiekt jest nazywany Zamkiem Wodnym. Z wieży wypływa sztucznie stworzony „dziki potok”, wpadający po licznych małych kaskadach do stawu przy głównym wejściu do parku. Aż do 2001 r. pompowano tu wodę pitną dla mieszkańców Ziębic. Obecnie jest to pięknie zdobiony zabytek techniki.
Orzeł Piastowski
Koniecznie trzeba zatrzymać się przy olbrzymim monumencie Orła Piastowskiego stojącym na wzgórzu
Znajdujący się na terenie Parku Miejskiego Pomnik Orła Piastowskiego zbudowany na 1000-lecie istnienia Państwa Polskiego imponuje rozmiarami. Figura Orła Piastowskiego to największa, mierzącą ok. 9 m wysokości i 12 m szerokości, figura ceramiczna w Europie. Jej twórcą był Tadeusz Teller. Monument ustawiono w 1971 roku na wzgórzu, z którego rozciąga się piękna panorama miasta i okolicy. U stóp posągu złożono ziemię z pól bitewnych i miejsc kaźni Polaków podczas II wojny światowej. To wspaniały punkt widokowy i miejsce odpoczynku, które warto odwiedzić, zwiedzając miasto.
Wspomniana panorama na Ziębice i okolice
Jak bramą weszliśmy do miasta, tak tą samą bramą wyszliśmy
Gdy Ziębice przejdą modernizację z prawdziwego zdarzenia, to będzie to miasto petarda!
Zajrzyjcie tu a nie pożałujecie.
Jeśli masz ochotę na wirtualną małą czarną, to zamawiając ją będzie nam niezmiernie miło, a Ty docenisz nasz trud włożony w prowadzenie bloga.
A jeśli podobał Ci się ten wpis, to zapraszamy do wsparcia naszego bloga poprzez polubienie naszego facebooka. Będzie to dla nas sygnał, iż wykonujemy dobrą i wartościową pracę🙂
A.D.2021
Bardzo ciekawy artykuł o moim ukochanych Ziębicach, mieście w którym się urodziłam. 🙂
Natomiast w treści wkradł się błąd na temat kościoła widocznego z rynku – jest to kościół św. JERZEGO (a nie Józefa).
Ziębice to nasze ”odkrycie”. Niesamowicie miasto do którego chce się wrócić 🙂
A Jerzy już poprawiony, dziękujemy 🙂
Pozdrowionka!