Duszniki Zdrój
Muzeum Papiernictwa
Młyn papierniczy w Dusznikach-Zdroju został uznany za pomnik historii w 2011 roku.
Wzniesiony na początku XVII wieku jest unikatowym w skali Europy zabytkiem techniki.
Jak podają dokumenty archiwalne papiernia w Dusznikach istniała przed 1562 rokiem. Pierwszy znany tutejszy papiernik Ambrosius Tepper odsprzedał swoją część czerpalni przybyszowi z Saksonii o nazwisku Kretschmer (w rękach tej rodziny papiernia pozostała przez cały XVII wiek). Podczas powodzi w 1601 roku budynek uległ zniszczeniu. Niewielkie murowane fragmenty, które ocalały, wykorzystano przy jego odbudowie. Nowy obiekt wzniesiony przez Gregora Kretschmera został ukończony w 1605 roku. W roku 1706 dobrze prosperującą papiernię przejął ród Hellerów przybyły z czeskiego Frydlandu. Wytwarzany tu papier już wówczas zaliczany był do najlepszych na Śląsku (na terenie hrabstwa kłodzkiego wytwórnia posiadała monopol na dostarczanie papieru do wrocławskich urzędów).
Choć w XVII i XVIII wieku wytwarzanie papieru było wysoko cenione, a osoby, które się tym parały, nierzadko należały do kulturalnej elity i cieszyły się tytułami i przywilejami, to jednak w XIX wieku rękodzielnicza produkcja papieru powoli zaczęła usuwać się w cień wraz z rozpoczęciem produkcji przemysłowej. W Dusznikach zakończeniem etapu rękodzielnictwa był rok 1905, kiedy w papierni zainstalowano cylindryczną maszynę do wyrobu papieru i tektury. Produkcji papieru w Dusznikach-Zdroju zaprzestano w 1937 roku, a po dwóch latach papiernia stała się własnością publiczną.
Nowa rola obiektu rozpoczęła się w roku 1968, kiedy w zabytkowym młynie papierniczym otworzono Muzeum Papiernictwa.
Kilka lat później powrócono do tradycji i wskrzeszono ręczne wytwarzanie papieru. Tym przywilejem odwiedzający mogą się cieszyć do dziś.
Oprócz wystaw stałych, w Muzeum Papiernictwa co roku prezentowanych jest nawet kilkanaście ekspozycji czasowych, a od roku 2001 muzeum organizuje też Święto Papieru. To festyn odbywający się w ostatni weekend lipca, na którym pojawiają się m.in. stoiska artystów tworzących z papieru oraz innych rękodzielników.
W jedynej w Polsce galerii sztuki papieru, w której ekspozycje zmieniają się cyklicznie, w okresie ferii podziwiać można niecodzienną wystawę „Papierowe haiku”.
Prezentuje ona twórczość Małgorzaty Antoszewskiej – Monety, absolwentki Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych w Łodzi. Pobyt artystki w Japonii, gdzie uczyła się sztuki wytwarzania japońskiego papieru washi, a także kaligrafii i drzeworytu, zdecydował o jednej z jej artystycznych ścieżek, na której dominują elementy kultury dalekowschodniej.
Niewątpliwie największą atrakcją muzeum są warsztaty czerpania papieru, podczas których uczestnicy poznają historię produkcji papieru, a następnie pod czujnym okiem osoby prowadzącej tworzą własne niepowtarzalne arkusze – kolorowe, w rozmaitych kształtach i z różnymi dodatkami, oraz z odbiciem swoich dłoni, które zabierają na pamiątkę pobytu w tym wyjątkowym miejscu.
Zwiedzanie podstawowej ekspozycji można uzupełnić o dodatkowe atrakcje.
Oznacza to, że możemy podziwiać pomieszczenia z zabytkowymi polichromiami, czyli pięknymi ściennymi malowidłami, jak również odwiedzić multimedialną wystawę pt. „Polski pieniądz papierowy”.
Poza działalnością wystawienniczą pracownicy muzeum prowadzą badania naukowe.
Zajmują się organizacją wydarzeń oraz warsztatów, bo przecież po ponad czterech wiekach wciąż czerpie się tutaj papier! Unikatowa papiernia tworzy bezcenny w skali Europy zabytek techniki.
W tym miejscu były i są wytwarzane papiery czerpane, wg techniki opracowanej w średniowieczu. Niegdyś młyn odgrywał istotną rolę kulturotwórczą; na arkuszach z Dusznik drukowano książki, spisywano dokumenty. Dziś arkusze z dusznickiego młyna wykorzystywane są do sporządzania okolicznościowych pism, dyplomów, zaproszeń, papeterii oraz pamiątek świadczących o papierniczych tradycjach Dolnego Śląska.
W 1822 roku zespół papierni został odsprzedany rodzinie Wiehrów, która zarządzała nim do 1939 roku.
Dopiero na początku XX wieku właściciele zdecydowali się na przeprowadzenie pewnych inwestycji, próbując dostosować obiekt do nowoczesnych potrzeb produkcyjnych (np. likwidacja koła wodnego i zainstalowanie w jego miejscu turbiny). Było to jedyne miejsce na Śląsku, gdzie nadal prowadzono produkcję papieru czerpanego, z przeznaczeniem dla wąskiej grupy koneserów. Mając świadomość zabytkowego charakteru papierni, ostatni właściciel Carl Wiehr przekazał ją miastu na cele publiczne z życzeniem przekształcenia na muzeum techniki. Ideę tę udało się zrealizować dopiero w 1968 roku, po przeprowadzeniu kompleksowego remontu konserwatorskiego niszczejącego od czasu II wojny światowej obiektu. Muzeum Papiernictwa zadbało między innymi o odtworzenie niezachowanych urządzeń i wznowienie ręcznego procesu wytwarzania papieru w celach pokazowych.
Jeśli zatem masz w niedalekiej przyszłości w planach odwiedzić Duszniki Zdrój, to koniecznie też zajrzyj do Muzeum Papiernictwa 🙂
Jeśli masz ochotę na wirtualną małą czarną, to zamawiając ją będzie nam niezmiernie miło, a Ty docenisz nasz trud włożony w prowadzenie bloga.
A jeśli podobał Ci się ten wpis, to zapraszamy do wsparcia naszego bloga poprzez polubienie naszego facebooka. Będzie to dla nas sygnał, iż wykonujemy dobrą i wartościową pracę🙂
A.D.2012