Mănăstirea Sucevița
Malowana cerkiew
W niewielkiej miejscowości Sucevita leżącej w rumuńskim regionie Bukowina, znajduje się wpisany w 2010 roku na Listę Świtowego Dziedzictwa UNESCO obronny monastyr pod wezwaniem Zmartwychwstania Pańskiego.
Powstał w drugiej połowie XVI wieku, w kolejnych latach został rozbudowany i otoczony potężnymi murami z narożnymi basztami, a samą cerkiew ozdobiono zewnętrznymi freskami, których autorami byli malarze Sofronie i Ion.
Świątynia została ufundowana przez hospodarów mołdawskich z rodu Mohyłów, którzy próbowali w ten sposób zaakcentować potęgę swojej rodzącej się dynastii, wzorując się na fundacjach swoich poprzedników.
Zapraszamy do galerii.
Cerkiew Sucevita jest jedną z siedmiu tak zwanych Malowanych cerkwi na terenie Bukowiny, które zostały wpisane na UNESCO.
Wspomniane już zewnętrzne freski przetrwały wiele zawieruch i w bardzo dobrym stanie zachowały się do dziś, a przedstawione na nich sceny pochodzą głównie ze Starego i Nowego Testamentu.
Nadmieńmy jednakże, iż prezentowana cerkiew lekko odstaje od pozostałych, a to z tego powodu, iż została wzniesiona dużo później niż inne monastyry Bukowiny pochodzące z czasów Stefana Wielkiego i Piotra Raresza, jednak zachowała wypracowane wcześniej wzory zarówno te architektoniczne jak i malarskie.
Cerkiew Zmartwychwstania Pańskiego została wzniesiona na klasycznym dla Bukowiny planie trójkonchowym.
Wikipedia podpowiada co to jest plan trójkonchowy; (także „treflowy”, „koniczyny”) – typ założenia architektonicznego cerkwi w krajach bałkańskich powstały pod wpływem architektury bizantyńskiej, dominujący w architekturze mołdawskiej do XVII w.
Cerkwie zbudowane na tym planie składały się z prostokąta, w części wschodniej uzupełnionego o trzy apsydy (od wschodu, północy i południa). Prostokąt dzielony był na kilka (od dwóch do czterech) niezależnych pomieszczeń – w części wschodniej świątyni znajdowała się nawa. Ta miała kształt kwadratu otoczonego wspomnianymi trzema apsydami (przy czym apsyda wschodnia służyła jako miejsce odprawiania obrzędu), nakryta kopułą (a niekiedy zwieńczona wieżą), zachowywała klasyczny plan centralny.
Plan trójkonchowy wywodził się z architektury cerkwi monastyru Chilandar na greckim półwyspie Athos, która została zbudowana w końcu XIII w. na planie krzyża greckiego wpisanego w kwadrat, przy czym trzy ramiona krzyża zostały zakończone półokrągłymi apsydami, wystającymi poza kwadratowy obręb świątyni. Centralnie umieszczona kopuła wspierała się na wolno stojących kolumnach. Układ ten stał się popularny w architekturze serbskiej (serbscy władcy sprawowali szczególną opiekę nad monastyrem Chilandar, który nazywano nawet „serbskim klasztorem”), szczególnie za panowania Stefana Urosza II Milutina i Stefana Urosza IV Duszana.
Ostateczne wykształcenie się planu trójkonchowego przypada na XIV w. i związane jest z klasztornymi założeniami Serbii i Wołoszczyzny. Opisane założenie cerkwi monastyru Chilandar zostało zredukowane przez obcięcie ramion krzyża greckiego i pozostawienie głównej części świątyni (nawy) w postaci kwadratu, do którego bezpośrednio przylegały apsydy boczne (zazwyczaj północna i południowa) oraz główna (zazwyczaj wschodnia, nieco oddalona od centrum poprzez szczątkowe ramię krzyża greckiego). Kopuła nawy zamiast na kolumnach wsparta została na ścianach świątyni.
W Serbii typowym przykładem zastosowania planu trójkonchowego jest monastyr Starčeva gorica (obecnie w Czarnogórze) z lat 70. XIV w. Wkrótce potem model ten pojawił się w architekturze wołoskiej (wraz z serbskimi architektami z Chilandar), gdzie najstarszym zachowanym przykładem jest cerkiew monastyru Cozia z lat 1380-1386 (plan trójkonchowy pojawiał się tu często do XVI w., głównie w cerkwiach klasztornych). Za pośrednictwem Wołoszczyzny plan ten dotarł jeszcze w końcu XIV w. do Mołdawii (pierwszy raz zastosowano go w cerkwi Trójcy Świętej w Serecie), gdzie do XVII w. stanowił podstawowy wzorzec budowy cerkwi (por. malowane cerkwie północnej Mołdawii).
Malowidła wewnątrz cerkwi wyróżniają się na tle pozostałych tego typu bukowińskich świątyń obecnością motywów charakterystycznych dla cerkwi wołowskich.
W wielu przedstawieniach w oczy rzuca się pięknie oddany miejscowy krajobraz, ale też mocno rozbudowany jest obraz wotywny w nawie przedstawiający liczną rodzinę Mohyłów. Tam też znajdują się liczne ilustracje przypowieści Chrystusowych.
Malowidła zewnętrzne stanowią jedne z ostatnich na Bukowinie i powstały już po uzyskaniu tronu hospodarskiego przez Jeremiego Mohyłę.
Zatem jeśli wybierasz się do Rumunii, to koniecznie zajrzyj do Bukowiny, w której prócz sielskich krajobrazów nie możesz pominąć malowanych cerkwi wpisanych na listę UNESCO, a jeśli cenisz sobie bardzo obiekty sakralne, to koniecznie odwiedź monastyr Sucevita, ponieważ jest ona najlepiej zachowana ze wszystkich świątyń.
Wielbiciele sztuki, a zwłaszcza tej sztuki jakiej wielbicielami jesteśmy my zapewne docenią piękne wewnętrzne jak i zewnętrzne historyczne malowidła.
Bardzo, ale to bardzo polecamy Bukowinę i jej monastyry.
Jeśli masz ochotę na wirtualną małą czarną, to zamawiając ją będzie nam niezmiernie miło, a Ty docenisz nasz trud włożony w prowadzenie bloga.
A jeśli podobał Ci się ten wpis, to zapraszamy do wsparcia naszego bloga poprzez polubienie naszego facebooka. Będzie to dla nas sygnał, iż wykonujemy dobrą i wartościową pracę 🙂
A.D.2016