OLSZTYNEK
Muzeum Budownictwa Ludowego – Park Etnograficzny
Park Etnograficzny w Olsztynku to niewątpliwie jedna z najciekawszych placówek kulturalnych całego województwa warmińsko-mazurskiego
Na terenie skansenu znajdują się różnorodne przykłady architektury pochodzącej z Prus Wschodnich.
Ale skąd w polskim muzeum pruskie zabytki?
Otóż; początki skansenu sięgają roku 1909, który wówczas nosił nazwę Wschodniopruskiego Muzeum Ziemi Ojczystej i znajdował się na obrzeżach ogrodu zoologicznego Królewca, zwanego wtedy Königsberg, a do niedawna Kaliningrad, który to z kolei należał do Cesarstwa Niemieckiego. Wtedy to zrekonstruowano drewniane budowle z Warmii, Mazur, Powiśla i terenów Litwy (regionów Prus Wschodnich). Inicjatorem tych działań był Richard Dethlefsen, pełniący funkcję Prowincjonalnego Konserwatora Zabytków. Dało to początek Królewieckiemu Parkowi Etnograficznemu, zwanemu „Dorfmuseum”, który został otwarty w 1913 roku, a którego celem było zachowanie dla przyszłych pokoleń dziedzictwa pruskiej architektury wiejskiej, które w szybkim tempie niszczało i znikało z krajobrazu.
Muzeum w Królewcu w szybkim tempie się rozrastało, co na dłuższą metę ograniczało dalszy rozwój placówki
W związku z tym w roku 1937 zapadła decyzja o przeniesieniu muzeum do Olsztynka – wtedy jeszcze Hohenstein, a translokacji wszystkich obiektów dokonano w latach 1938-1942. Muzeum szczęśliwie przetrwało II wojnę światowa bez szwanku, a po jej zakończeniu, chciał nie chciał, znalazło się w granicach Polski.
Powierzchnia skansenu zajmuje powierzchnię niemal 93 hektarów
Na jego terenie zgromadzono mniej więcej80 obiektów budownictwa ludowego z terenów dawnych Prus Wschodnich (z Warmii, Mazur, Powiśla i Małej Litwy), z czego kilkanaście to zachowane kopie przywiezione z Królewca.
Większość obiektów prezentowanych w Olsztynku pochodzi z połowy XIX wieku
Od lat 70. XIX wieku coraz częściej jako budulec wykorzystywano cegłę. Wcześniej domy budowano z drewna sosnowego, stosując konstrukcję wieńcową lub sumikowo-łątkową. Natomiast, kojarzona z regionami północnej Polski, konstrukcja szkieletowa (szkieletowo-ryglowa) zyskała na popularności dopiero po pierwszej wojnie światowej, i to przede wszystkim w budownictwie gospodarczym. Jeśli jednak chcielibyśmy szukać wyróżnika architektury Warmii Mazur i Powiśla, prezentowanej w muzeum, to będą to z pewnością różnego rodzaju podcienia: podcienia szczytowe w chałupach mazurskich, podcienia wysunięte (tzw. wystawka), osłaniające wejście do chałup północnowarmińskich i powiślańskich oraz podcienia wnękowe w chałupach powiślańskich.
Muzeum Budownictwa Ludowego w Olsztynku to jednak nie tylko wykopaliska i zabytki architektoniczne
Autentyczności krajobrazowi kulturowemu przydają też zwierzęta hodowlane, przydomowe ogrody oraz tradycyjne zasiewy. Zobaczymy hodowane w tym regionie konie, kozy i owce Skuddy, uważane za najstarszą z udomowionych nordyckich ras owiec. Rasa ta została wyhodowana na terenie Prus Wschodnich i występowała na obszarach od północnej Litwy po tereny Kaszub. Najpopularniejsza była jednak właśnie na Warmii i Mazurach. Podczas drugiej wojny światowej Skuddy uległy prawie całkowitej zagładzie. Ocalały jedynie dzięki Warmiakom i Mazurom, którzy podczas przesiedleń do Niemiec zabierali ze sobą dobytek, w tym żywy inwentarz. Skuddy do dziś są tam hodowane, a dzięki zabiegom muzealników z Olsztynka wróciły na Mazury, gdzie stanowią atrakcję, zwłaszcza dla najmłodszych zwiedzających.
Wiatraki w skansenie
Wiatraki były nieodłącznym elementem krajobrazu Prus Wschodnich.
Na przełomie XIX i XX wieku było ich jeszcze 150. Po wojnie w 1957 badania przeprowadzone przez Franciszka Klonowskiego, zasłużonego dla regionu etnografa, wskazały na istnienie w ówczesnym woj. olsztyńskim 111 wiatraków różnego typu. Jak szybko te zasłużone dla człowieka i jego pracy obiekty znikały z krajobrazu regionu niech świadczy fakt, że w 1974 na terenie tego województwa potwierdzono istnienie już tylko 28 wiatraków. Badania przeprowadzone w 2016 roku przez pracowników muzeum wskazały na faktyczne istnienie w granicach województwa 13 wiatraków objętych ochroną na podstawie wpisu do rejestru zabytków oraz 4 wiatraków znajdujących się w skansenie.
30 grudnia 2008 roku, Muzeum zostało wpisane do Państwowego Rejestru Muzeów prowadzonego przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Ponadto, w 2009 roku, zostało wyróżnione honorową nagrodą im. Oskara Kolberga „Za zasługi dla kultury ludowej”.
Wycieczka do Muzeum Budownictwa Ludowego – Parku Etnograficznego w Olsztynku będzie nie tylko ciekawą i pouczającą propozycją urozmaicenia urlopu na Mazurach, ale także okazją do spaceru i odpoczynku w tym urokliwym miejscu.
Jeśli masz ochotę na wirtualną małą czarną, to zamawiając ją będzie nam niezmiernie miło, a Ty docenisz nasz trud włożony w prowadzenie bloga.
A jeśli podobał Ci się ten wpis, to zapraszamy do wsparcia naszego bloga poprzez polubienie naszego facebooka. Będzie to dla nas sygnał, iż wykonujemy dobrą i wartościową pracę🙂
A.D.2014
fragmenty opisu zaczerpnięto z artykułu Anny Czyżewskiej i Aleksandry Wiklak