Győr
Z Gyor to jest mniej więcej tak jak z Szeged.
Mnóstwo razy mijany, a w zasadzie omijany, bo jak już człowiek się rozpędzi na tej autostradzie obierając bałkański azymut, to już za bardzo nie chce się z trasy zjeżdżać. A to duży błąd. Dowiedzieliśmy się o nim dopiero wtedy, jak już do Gyor zawitaliśmy, co też stało mocno pod znakiem zapytania, dodajmy. Dlaczego? Gyor był w planie jako jedno z pierwszych miast na naszej wakacyjnej trasie i tak też się kierowaliśmy. Po przespanej nocy w Bratysławie miał być atakowany dnia kolejnego, lecz co się wydarzyło? Zrobiła się paskudna pogoda. Lało niczym z cebra. No i pomimo szczerych chęci trzeba było znowu Gyor ominąć. Nie daliśmy wszak za wygraną i udało nam się zajechać do miasta na powrocie z wakacji.
Oj warto było. Tak ładnego miasteczka to dawno na Węgrzech nie widzieliśmy. Prawdziwa barokowa perełka! I do tego ta złota herma króla Władysława tak złota, że aż skromna też robi wrażenie.
Zapraszamy na spacer po Gyor. Zaczniemy trochę od tyłu, by za chwilę pojawić się w centrum. Tak zaparkowaliśmy samochód, iż zobaczyliśmy kawałek miasta, do którego turysta raczej nie zagląda. Czasem warto zobaczyć coś innego niż wszyscy.
Co oprócz tego można w Gyor zobaczyć i czym się zachwycać?
Zapraszamy do galerii.
Warto zaznaczyć, że Gyor to szóste miasto na Węgrzech pod względem liczby ludności, które zamieszkuje około 130 tysięcy ludzi.
Jednak to co istotne to to, iż centrum, ze względu na piękną, zabytkową, barokową zabudowę zachowało swój małomiasteczkowy klimat. Położony tuż przy granicy ze Słowacją, około 80 km od Bratysławy, w połowie drogi między Wiedniem a Budapesztem, u ujścia Raby do Dunaju, co w połączeniu z zabytkową starówką, dodaje mu tylko uroku.
Ale… zawieść się może ten, kto myśli, że to duże miasto. Nic z tych rzeczy. Klimatyczne centrum i okolice są dość małych rozmiarów, co oznacza, że sam spacer po mieście nie powinien zająć zbyt dużo czasu. No chyba, że jesteś miłośnikiem muzeów lub kościołów, to wtedy już sprawy mogą mieć się zupełnie inaczej, bo świątynie w Gyor to prawdziwa barokowa petarda!!!
Naprawdę czasowo można się zatracić. Ale to za momencik zobaczysz.
Tymczasem jeszcze na tyłach miasta, ale już kierujemy się pomału w stronę centrum.
Nieco poza jeszcze ścisłym centrum wyróżnia się na tle przemysłowego krajobrazu bardzo okazała synagoga.
Wybudowana w 1870 roku według projektu Vilmosa Fränkla odzwierciedla zamożność żydowskiej klasy średniej miasta – prawników, bankierów i fabrykantów pochodzenia niemieckiego lub morawskiego. Masywne filary z brązu podtrzymujące ośmiokątny budynek kontrastują z subtelnością inspirowanego wschodem wystroju galerii, belek i fresków. W latach 60tych została przejęta przez państwo, ale gruntowny remont zaniedbanego budynku przeprowadzono dopiero w 2003 roku.
Obiekt pełni obecnie funkcję sali koncertowej i galerii.
I tak dochodzimy do mostu, za którym od razu znajdujemy się na starówce.
Również zaraz za mostem, lub przy moście (zależy od której strony się pójdzie :)) rzuca się w oczy charakterystyczny zegar Időjelző torony w postaci zielonej 9-metrowej miniwieży, która oprócz odmierzania czasu posiada także mapę hydrograficzną i meteorologiczną, barometr oraz chorągiewkę wiatrową.
W centralnym punkcie znajduje się rzeźba Karoly Kisfaludy – węgierskiego dramaturga i poety, a przesuwając wzrokiem – już nie mówmy w którą stronę, dostrzeżesz szklaną fontannę. W oczy rzuca się również barokowy kościół Karmelitów pod wezwaniem Najświętszej Maryi Panny z Góry Kamel.
Zobaczysz tu też piękne kamienice, np. najstarszy w mieście Dom Altabaków pochodzący z 1620 roku. To budynek składający się z kilku domów, zbudowany przez kanonika Jánosa Altabaka.
No to zaczynamy już teraz na poważnie naszą wędrówkę po Gyor.
Idziesz z nami?
Kościół Karmelitów oraz Dom Ottów
Barokowy klasztor karmelitów z XVIII wieku jest jednym z najważniejszych zabytków miasta, a także najważniejszym budynkiem Placu Bramy Wiedeńskiej, który reprezentuje zachodnią bramę historycznego miasta. Przy placu mocno zwraca uwagę także pięknie odrestaurowany Dom Ottów wybudowany w latach 1778-1782, których herb uwieczniony jest nad balkonem.
Győr jest nazywany perłą baroku.
Nie bez powodu jest tak właśnie nazywany, gdyż to właśnie w tej epoce dokonano gruntownej przebudowy centrum miasta wznosząc wiele charakterystycznych kamienic i pałaców.
Sławą może poszczycić się Dom Opatów wybudowany przez opatów Pannonhalmy. Po odebraniu go zakonowi pełnił funkcję szkoły, a dziś mieści się tu niewielkie muzeum. Kolejna perełka to Pałac Esterházy, który należał do słynnej węgierskiej rodziny arystokratycznej, obecnie znajduje się tu Muzeum Sztuki. Następny w kolejce Pałac Zichy jest uznawany za jeden z najcenniejszych barokowych budynków w mieście. By za mało nie było, to dorzućmy do tej zacnej listy jeszcze Dom Kreszta, neoklasyczną budowlę na średniowiecznych fundamentach.
Zanurzamy się w miasteczko…
Jeśli lubisz detale, to możesz w Gyor ich sporo wypatrzeć;
A i pomników maści wszelakiej również tu nie brakuje 🙂
Katedra Wniebowzięcia NPM
Tym samym wracamy do barokowej starówki, po której uliczkach warto się pokręcić odrobinę dłużej, do czego mocno zachęcamy. się według własnego uznania. I tak na przykład ulicą Kaptalandomb dojdziesz jako i my doszliśmy do Katedry Wniebowzięcia NMP. Niesamowicie piękna świątynia zbudowana w stylu romańskim w XI wieku, jednak z tego okresu zachowała się jedynie absyda kościoła. W międzyczasie oczywiście klasyka, czyli kilka przebudów po drodze, by w latach osiemdziesiątych XVIII wieku dokończyć dzieła według planów Menyherta Hefele. W tym też czasie austriacki malarz Franz Anton Maulbertsch namalował freski zarówno na ścianach i suficie,
W tej świątyni wystawiana jest tzw. Herma św. Władysława, czyli relikwiarz z czaszką jednego z najważniejszych świętych węgierskich.
Historia reliktu
Obowiązkowym punktem każdej wycieczki do Győr powinna być wizyta w katedralnejkaplicy gdzie przechowane są jedne z najważniejszych relikwii w kraju. W pięknej, złotej, a jak skromnej hermie (relikwiarz o kształcie części ciała) umieszczono czaszkę świętego króla Władysława. Relikwiarz powstał na początku XV wieku, po zniszczeniu pierwszego drewnianego naczynia i niestety nie wiadomo kto był twórcą tego dzieła. Ciekawostką jest, iż u góry pozostawiono otwór dzięki któremu istnieje możliwość dotknięcia kości. W 2011 roku przeprowadzono nowoczesne badania szczątków, okazało się, że czaszka pozbawiona jest szczęki. Ta część relikwii prawdopodobnie trafiła do Bolonii, ale zachowały się niektóre zęby. Mogą być one pomocne podczas ewentualnych badań genetycznych.
A tak o Hermie piszą Węgrzy;
Nasz król, święty László, zmarł w 1095 roku i został pochowany w Nagyvárad. W 1192 III. Kanonizował go papież Celestyn. Po kanonizacji otwarto jego grób, ciało złożono w należącym do niego ozdobionym grobowcu, głowę natomiast umieszczono w osobnym relikwiarzu, aby uczynić ją przedmiotem kultu religijnego. Oryginalny relikwiarz, wykonany z drewna, spłonął w pożarze w 1406 roku, lecz na szczęście czaszka nie uległa zniszczeniu. Herma, którą dzisiaj można zobaczyć, została wykonana za panowania Zygmunta, czaszka była pokryta srebrem, ale górna część pozostała otwarta, aby można było jej tam dotknąć.
W drugiej połowie XVI wieku herma została wywieziona z Váradu przez Turków do Gyulafervár, a następnie biskup siedmiogrodzki Demeter Naprághy sprowadził ją najpierw do Bratysławy, a następnie do Győr.
W 1861 roku biskup János Simor przeniósł relikwię głowy św. László na obecne miejsce w kaplicy Héderváry. Kult relikwii świętego króla nabrał nowego rozmachu po trzęsieniu ziemi w 1763 roku. Z kultem hermy wiąże się także legenda, według której w 1762 roku w Győr miało miejsce trzęsienie ziemi, a ludność zwracała się do św. László o pomoc w ocaleniu miasta. Nie było większych zniszczeń, dlatego biskup Ferenc Zichy nakazał, aby co roku herma była niesiona przez miasto w procesji.
Pierwotnie hermę nieśli w procesji studenci-kapłani, ale podczas komuny komunistycznej w 1919 r. obywatele Győr postanowili nosić ją na ramionach i od tego czasu tradycja ta jest kontynuowana. W latach 1950-1989 procesja miejska została wstrzymana, odbywała się wyłącznie w obrębie murów katedry. Od czasu zmiany reżimu mieszkańcy Győr po raz kolejny towarzyszyli hermie świętego króla ulicami miasta w Dniu László.
Równie godna uwagi historia wiąże się z boczną kaplicą w prawej nawie.
To w niej spoczywa błogosławiony kościoła katolickiego biskup Apor Vilmos. Pełnił on swoją posługę podczas II wojny światowej i bardzo mocno angażował się w pomoc węgierskim Żydom. Gdy Armia Czerwona wkroczyła ”wyzwalając” te tereny, w piwnicach pałacu biskupiego ukrywała się grupa uchodźców. Kiedy stanął w obronie młodej kobiety napastowanej przez czerwonoarmistów został śmiertelnie postrzelony przez radzieckiego żołnierza.
W roku 1997 Jan Paweł II ogłosił go błogosławionym.
Wróćmy jeszcze na moment do podziwiania pięknej katedry
Warto przyjrzeć się bliżej przepięknym freskom na sufitach naw, których autorem jest austriacki artysta Franz Anton Maulbertsch. Malowidła te przedstawiają biblijne sceny jak też węgierskich świętych. W nawie głównej znajduje się obraz tego samego malarza ze sceną Wniebowzięcia NMP (u dołu Apostołowie nad pustym grobem, u góry Maryja wznoszona ku niebu). A u szczytu prawej nawy znajduje się otoczony kultem obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem.
Uwielbiamy takie świątynie.
Odskocznia historyczna bez przynudzania
Początki Győr sięgają czasów starożytnych, kiedy to Celtowie doceniając strategiczne walory zbiegu rzek postanowili założyć tu osadę zwaną – od nazwy rzeki Raby – Arrabona.
W późniejszym czasie została ona przejęta przez Rzymian, którzy przekształcili ją w jeden ze swoich warownych obozów. Po upadku Cesarstwa miasto przejęli i zasiedlili Słowianie. Wkrótce potem na ruinach rzymskiego fortu powstała okazała twierdza, która dała początek nowemu miastu.
W IX wieku Győr został zdobyty i zajęty przez wojska króla Franków i Longobardów – Karola Wielkiego (742-814), a pod koniec X wieku za czasów panowania księcia węgierskiego Stefana I miasto stało się siedzibą biskupstwa.
W kolejnych wiekach znaczenie miasta stopniowo wzrastało, zwłaszcza w czasach tureckich, gdy Habsburgowie w pośpiechu przekształcili je w twierdzę mającą bronić drogi prowadzącej na Wiedeń.
Pod koniec XVI wieku w czasie jednego z licznych najazdów Győr został podbity i zajęty przez… właśnie wojska tureckie. Z pomocą miastu pospieszyły armie chrześcijańskie, którym po czterech latach walk udało się ponownie zając Győr. Niestety w czasie zaciętych walk zniszczona została większa część ówczesnej zabudowy miasta. Bardzo szybko przystąpiono do odbudowy nadając Győr modny wówczas w Europie barokowy styl.
W XIX wieku miasto przeżywało wielki boom gospodarczy dzięki któremu przekształciło się w jeden z ważniejszych ośrodków handlowych i kulturalnych regiony. Okres świetności skończył się jednak wraz z wybuchem II wojny światowej w czasie której w skutek nalotów bombowych dotkliwie zniszczona została zabytkowa tkanka miejska.
Kościół benedyktynów
Krótki rys historyczny mamy za sobą, wracamy więc do wspaniałych zabytków jakie oferuje nam Gyor.
W południowej fasadzie jednego z głównych placów miasta wyróżnia się front niegdyś należącego do jezuitów – barokowego kościoła benedyktynów. Zapiski mówią, iż budowę rozpoczęto w XVII wieku, a po kasacie zakonu kompleks przejęli benedyktyni, którzy sprawują pieczę nad nim do dziś. Kościół zachował bogate barokowe wyposażenie. W budynku klasztornym działa również kolegium muzyczne oraz Muzeum Farmacji, w którym znajduje się jedna z czterech zachowanych w kraju barokowych aptek jezuickich, do której za moment również zajrzymy.
Naprzeciwko kościoła możemy zobaczyć XVII-wieczną kolumnę maryjną. Została ona ufundowana przez tutejszego biskupa po odbiciu z rąk tureckich Budy.
Jest jednym z najstarszych barokowych kościołów na Węgrzech, w którym zachowały się najstarsze i najpiękniejsze oryginalne zabytki węgierskiego baroku.
To zajrzyjmy do środka i zobaczmy te cuda architektury.
Tuż obok kościoła mieści się apteka.
Ale jakaż to jest apteka! Na dodatek otwarta i funkcjonująca. Nigdy wcześniej nie mieliśmy okazji robić zdjęć w pracującej aptece, więc ciekawe to doświadczenie. Wnętrze normalnie powala na kolana.
No cóż… czas pomału żegnać to piękne i jakże klimatyczne miasteczko, ale jeszcze chwilę pokręćmy się uliczkami zabytkowego centrum.
Gyor nas zachwycił totalnie! Starówka jest pierwsza klasa, że aż jak sami widzicie zapiera dech w piersiach. No nie da się tu nudzić, bo jest gdzie spacerować i jest też gdzie dobrze zjeść. Mnóstwo fajnych restauracji i sklepików z oryginalnym rękodziełem. Gyor to miasto, do którego bardzo chcielibyśmy przyjechać na dłużej.
Wydaje nam się, a wręcz jesteśmy przekonani, że na Węgrzech jest wbrew powszechnej opinii sporo ciekawych i nieodkrytych miejsc.
Co jakiś czas bywamy w kraju Orbana i zawsze staramy się po drodze coś w tym kraju ciekawego wyhaczyć. Oczywiście w planach i na mapach mamy jeszcze sporo miejsc do odwiedzin, ale jeśli i Ty masz coś ciekawego do zaproponowania, to podziel się z nami sprawdzonymi miejscówkami. Chętnie skorzystamy 🙂
Tymczasem dziękujemy, że do tego miejsca dotarłaś/eś i zachęcamy Cię do odwiedzin innych naszych galerii 🙂
Cześć!
Jeśli masz ochotę na wirtualną małą czarną, to zamawiając ją będzie nam niezmiernie miło, a Ty docenisz nasz trud włożony w prowadzenie bloga.
A jeśli podobał Ci się ten wpis i uważasz, że wniósł realną wartość do odwiedzin tego miejsca, to zapraszamy do wsparcia naszego bloga i polubienia naszego facebooka. Będzie to dla nas sygnał, iż wykonujemy dobrą i wartościową pracę 🙂
A.D.2022